W połowie 1943 r. na Podkarpaciu Niemcy aresztowali wielu członków Armii Krajowej. Szczególnie niebezpieczne było aresztowanie kierownika samodzielnej Ekspozytury Oddziału II KG AK mjr Jana Ptaka ps. „Janek” oraz szefa Kedywu Obwodu AK Krosno kpt. Juliana Müllera  ps. „Mierzanowski”. Uwięzieni byli brutalnie przesłuchiwani w jasielskim więzieniu i siedzibie Gestapo w dawnej bursie gimnazjalnej. Obawiano się rozbicia organizacji. Ostatecznie podjęto decyzję o odbiciu uwięzionych a akcji nadano kryptonim „Pensjonat”. Jasielskie więzienie było jednym z największych w Generalnym Gubernatorstwie. Było bardzo mocno strzeżone i otoczone  murem. Akcje odbicia powierzono Podokręgowi AK Rzeszów   a dowódcą oddziału wyznaczono ppor. Zenona Sobotę „Korczaka”. W akcji uczestniczyli również Zbigniew Zawiła „Żbik”, Zbigniew Cerkowniak „Boruta” i Stanisław Kostka „Dąbrowa”. Wsparciem dla oddziału „Korczaka” była zaangażowana w ruch oporu rodzina Madejewskich. W przygotowaniach akcji pomagali strażnicy więzienni – Jan Wawszczak                       i pracujący dla wywiadu AK  Józef Okwieka ps. „Trójka”. Termin ataku ostatecznie ustalono na noc z 5 na 6 sierpnia 1943 r. Dzięki współpracy  „Trójki”, sforsowano bramę i sterroryzowano strażnika. „Dowódca akcji ruszył ze swymi ludźmi pod gmach więzienia. Uwolniono więźniów i wyprowadzono z miasta grupę około 70 więźniów politycznych. Nie udało się uwolnić majora „Ptaka”, który został przewieziony do Bursy na przesłuchanie. Akcja Pensjonat była wielkim sukcesem polskiego podziemia a jej uczestnicy zostali odznaczeni krzyżami Virtuti Militari. Wydarzenia w Jaśle odbiły się szerokim echem w całej okupowanej Polsce i na emigracji. Mówiły o nich również alianckie rozgłośnie radiowe.

W 2003 r. Rada Miejska Jasła na wniosek jasielskiego Koła Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej i Komendy Hufca ZHP w Jaśle przyznała uczestnikom akcji tytuły „Honorowego Obywatela Miasta Jasła”. Okolicznościowe medale i pamiątkowe akty nadania zostały wręczone pośmiertnie rodzinom nieżyjących jej uczestnikom, a ppłk Dąbrowa-Kostka odebrał je osobiście.

O Akcji “Pensjonat” opowiada film zrealizowany przez TV Obiektyw. Zapraszamy na pokaz filmu w Muzeum. Dla zainteresowanych film do nabycia w Muzeum Regionalnym w Jaśle i Centrum Informacji Turystycznej w Jaśle.