Noc Kupały i puszczanie wianków

Na noc z 21 na 22 czerwca przypada w tym roku przesilenie letnie, czyli moment, w którym oś obrotu Ziemi jest maksymalnie wychylona w kierunku Słońca. To oznacza najdłuższy dzień oraz najkrótszą noc w roku. Jest to początek astronomicznego lata.

Podczas najkrótszej nocy w roku Słowianie obchodzili Noc Kupały, z którą wiązało się wiele wierzeń, zwyczajów, wróżb i przepowiedni. Noc Kupały była szansą zdobycia ukochanego. Zbierano się na brzegu rzeki, gdzie rozpalano ognisko zwane sobótką. Młode dziewczyny puszczały z nurtem upleciony własnoręcznie wianek z zapaloną świeczką. Jeśli został on wyłowiony przez kawalera, oznaczało to jej szybkie zamążpójście. Jeśli spłonął, utonął lub zaplątał się w sitowiu, wróżyło to staropanieństwo. Ceremonii towarzyszyły tańce i śpiewy. Młodzi, dobrani przez rzekę w pary oddalali się na spacer po lesie i mokradłach w poszukiwaniu mitycznego kwiatu paproci mającego przynosić szczęście.

Kościół katolicki, nie mogąc wykorzenić corocznych obchodów Sobótki, podjął próbę zasymilowania święta z obrzędowością chrześcijańską. Z sobótki zrodziły się obrzędy związane z wigilią św. Jana, zwane nocą świętojańską. Wtedy to przeprowadzano obrzęd święcenia wody.

Zwyczaj puszczania wianków na wodzie inspirował wielu artystów. Obrzęd przedstawił m.in. Seweryn Bieszczad w subtelnej pracy wykonanej czarnym tuszem lawowanym. Muzeum posiada kilka prac malarza powstałych w tej trudnej, pełnej lekkości technice. Bieszczad był biegły również w akwareli i malarstwie olejnym, ale prace tuszem mają najwięcej lekkości, subtelności i nastrojowości.

Seweryn Bieszczad urodził się w 1852 roku w Jaśle. W 1868 roku wstąpił do Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie. Był uczniem m.in. Jana Matejki. Jego kolegami byli późniejsi znani artyści: Julian Fałat, Włodzimierz Łoś i Walery Kryciński, z którymi założył w 1873 roku grupę artystyczną „Nora”. Podczas studiów odbył krótkie staże artystyczne w Wiedniu i Dreźnie, a później wyjechał do Monachium, gdzie w tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych studiował pod kierunkiem prof. Aleksandra Wagnera. W 1879 roku zamieszkał w Krakowie, wraz z ojcem i trzema siostrami, które sprowadził z Jasła. Malował, a swoje prace wystawiał w galeriach w Wiedniu, Monachium i Lwowie oraz w krakowskim i warszawskim Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych. W 1890 roku Seweryn Bieszczad zamieszkał w Krośnie, gdzie stał się  aktywnym animatorem miejscowego środowiska kulturalnego. Założył amatorskie koło teatralne, w którym pełnił funkcję dyrektora, reżysera, scenografa i charakteryzatora. Był współzałożycielem krośnieńskiego towarzystwa artystycznego „Sztuka”, którego kierownikiem był znany artysta malarz Franciszek Daniszewski. W tym czasie powstało wiele słynnych pejzaży z okolic Krosna. Artysta zmarł wiosną 1923.

BCz/MRJ