30 maja 2019 r. Muzeum Regionalnym w Jaśle gościło archeologa Antoniego Lubelczyka, który przedstawił historię zamku „Golesz” w Krajowicach w świetle badań archeologicznych. Podczas prelekcji zostały przedstawione wyniki badań archeologicznych prowadzonych na terenie założenia obronnego w Krajowicach, których kierownikiem był Pan A. Lubelczyka od roku 2010.

„Golesz” był centrum administracyjnym dóbr Benedyktynów z Tyńca nad Wisłoką, a także miejscem zbiórki pospolitego ruszenia. Był siedzibą najwyższego sądu prawa niemieckiego dla Kołaczyc, Krajowic, Brzysk, Kłodawy, Ujazdu, Wróblowej, Lipnicy, Brył, Bączalu, Warzyc, Bierówki, Chrząstówki, Niepli i innych.

 

Badania archeologiczne na terenie założenia obronnego w Krajowicach są prowadzone, pod kierownictwem Pana A. Lubelczyka, od 2010 r. W wyniku tych prac zostały uchwycone przebieg murów obwodowych, zarys budynku bramy wjazdowej oraz okrągłej baszty po północnej stronie zamku, jak również zarys fundamentów budynku – domu, zapewne drewnianego, zlokalizowanego na dziedzińcu zamku, w którego wypełnisku znajdowała się pokaźna ilość fragmentów kafli z okresu późnego średniowiecza. Najnowszym odkryciem, z 2018 roku, jest odsłonięcie części zachowanych reliktów okrągłej wieży tzw. ostatecznej obrony z XIV w., znajdującej się poza obrębem murów obwodowych na sąsiednim niewielkim wzniesieniu. Odkrycia archeologiczne  pozwoliły na rzeczywiste ustalenie zarysu przyziemia zamku, dostarczyły informacji na temat historii tego miejsca potwierdzając skąpe przekazy źródłowe dotyczące najazdu Węgrów w 1374 r. czy końca funkcjonowania założenia obronnego. Na podstawie wniosków płynących z przeprowadzonych badań archeologicznych można określić czas powstania murowanego zamku, czytelnego do dziś w zarysie fundamentowym, na przełom XIV i XV wieku, a koniec jego funkcjonowania i zniszczenie wiąże się z najazdem Rakoczego w 1657 roku lub działalnością Szwedów na tych terenach w 1664 roku.  Bogaty materiał archeologiczny w postaci fragmentów kafli, fragmentów naczyń ceramicznych, wyrobów z żelaza: licznych gwoździ, zawiasów, ostrzy noży daje nam wyobrażenie o życiu codziennym mieszkańców zamku.

Mgr Antoni Lubelczyk – archeolog z Muzeum Okręgowego w Rzeszowie, długoletni badacz zamków w Czudcu i Krajowicach. Autor licznych publikacji naukowych z dziedziny archeologii m. in.: „Grodzisko i zamek w Czudcu na terenie dawnej ziemi sandomierskiej w świetle badań archeologicznych w latach 2001-2010”, Rzeszów 2017; „Zespół kafli z dawnego dworu w Twierdzy, pow. Strzyżów, woj. podkarpackie” [w:] „Materiały i sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego” Tom XXXIV, Rzeszów 2013; „Zamek „Golesz” w świetle wstępnych badań archeologicznych” [w:] „Zamki w Karpatach”, Krosno 2014.